Szczepić czy nie szczepić?
Szczepić czy nie szczepić? A może szczepić tylko na niektóre choroby, a na inne nie? Te pytania coraz częściej pojawiają się szczególnie u rodziców, przed którymi stoi decyzja, czy i na co zacząć szczepić swoje dzieci.
Pierwszym człowiekiem, który opisał korzystne właściwości szczepionek był Carl Näslund, szwedzki lekarz. Odkrył on niezrozumiałą wtedy zależność pomiędzy liczbą zachorowań u dzieci na gruźlicę a faktem ich zaszczepienia przeciwko tej chorobie. Dodatkowo odkrył, że dzieci szczepione są silniejsze i również inne infekcje i choroby przebiegają u nich łagodniej niż u dzieci niezaszczepionych na gruźlicę BCG. W sumie do dzisiaj nie do końca wiadomo, dlaczego na przykład szczepionka na BCG chroni dodatkowo przed trądem. Podobna zasada występuje również w przypadku innych szczepionek. Wiadomo jedynie, że zaszczepienie przeciw jednemu wirusowi czy bakterii informuje układ odpornościowy jak wygląda chorobotwórcza jednostka i uczy, w jaki sposób należy z nią w organizmie walczyć. Tym samym białe krwinki odpowiedzialne za układ odpornościowy potrafią zwalczyć daną infekcję zanim dojdzie do zakażenia całego organizmu.
Rodzaje szczepień
Szczepionki występują w dwóch rodzajach, jako żywe i martwe.
- Jeśli chodzi o szczepionki żywe, wstrzykiwane są do organizmu żywe mikroby. Nie są one polecane osobom, u których występują nieprawidłowości w układzie odpornościowym. Osoba szczepiona powinna być całkowicie zdrowa, nie może być również w trakcie ani zaraz po antybiotykoterapii. Wystarczy podać tylko kilka dawek przypominających, aby układ immunologiczny zakodował „wygląd” jednostki chorobotwórczej.
- Szczepionki martwe składają się z martwych bakterii lub wirusów, bądź zawierają tylko ich oczyszczone fragmenty. Są nieco bezpieczniejsze od żywych odpowiedników, rzadziej występują u pacjenta dolegliwości poszczepienne, jednak po takiej szczepionce organizm wolniej nabywa odporności.
- Innymi rodzajami szczepionek są szczepionki monowalentne i skojarzone. Pierwsze z wymienionych posiadają tylko jeden szczep wirusa czy bakterii, czyli uodparniają tylko na jedną chorobę. Preparaty skojarzone natomiast mają w swoim składzie kilka szczepów chorobotwórczych, dzięki czemu jedna dawka może uodpornić na kilka chorób.
Dlaczego warto szczepić?
Zawsze byli, są i będą zwolennicy i przeciwnicy szczepionek. Jednym z argumentów przeciw obowiązkowym szczepieniom jest zdanie, że nie ma sensu szczepić na choroby, które już od dziesięcioleci nie występują na danym obszarze. Jednak należy sobie uświadomić, że brak bądź znikoma ilość zachorowań na daną chorobę jest wynikiem właśnie wynalezienia i stosowania na nią szczepionki. Na chwilę obecną medycyna nie wynalazła żadnego, równie skutecznego środka zwalczania epidemii, szczególnie chorób śmiertelnych, innego niż właśnie szczepienia ochronne. Poza tym wiele prowadzonych obecnie badań dowodzi, że zaszczepienie na jedną chorobę chroni organizm człowieka przed wieloma innymi mikrobami. Natomiast pamięć immunologiczna osób szczepionych jest przechowywana przez wiele lat, co stanowi doskonałą ochronę przed zainfekowaniem.
Działanie szczepionki
Oczywiście zastosowanie szczepionki nie daje 100% gwarancji ochrony organizmu, gdyż on sam musi jeszcze wyprodukować odpowiednie przeciwciała do danej choroby. Niemniej w przypadku zachorowania, przebieg choroby jest znacznie łagodniejszy, a powrót do zdrowia znacznie szybszy, niż u osób, które nie zostały zaszczepione. Z drugiej strony podanie dawki szczepionki może wywołać skutki uboczne. Z reguły należą do nich gorączka, wysypka czy powiększone węzły chłonne. W sporadycznych wypadkach szczepionka może spowodować zachorowanie na daną chorobę. Niemniej przebieg choroby poszczepiennej jest z reguły łagodny.
W Polsce obowiązuje obowiązkowy kalendarz szczepień dla dzieci do 12 roku życia. Zgodnie z tym kalendarzem rodzice mają obowiązek szczepienia dzieci w odpowiednim wieku na poszczególne choroby. Wobec opiekunów, którzy nie zastosują się do tego kalendarza, mogą zostać wyciągnięte konsekwencje.
