Wyznaczniki masy ciała – nie tylko BMI
BMI (ang. Body Mass Index) jest chyba najbardziej znanym wskaźnikiem służącym do określania, czy masa naszego ciała jest prawidłowa. Jednak ma on swoje ograniczenia, więc stosuje się także inne wyznaczniki – WHtR i WHR.
BMI
BMI oblicza się poprzez podzielenie masy ciała w kilogramach przez kwadrat wzrostu podanego w metrach. Obliczany w ten sposób wskaźnik masy ciała ma znaczenie w określaniu zagrożenia otyłością, która z kolei przyczynia się do chorób takich jak cukrzyca czy miażdżyca. Według podstawowej klasyfikacji wartość BMI poniżej 18,5 wskazuje na niedowagę (klasyfikacja rozszerzona wyróżnia tu jeszcze wygłodzenie poniżej 16 oraz wychudzenie w przedziale 16,0-16,99). Prawidłowe wartości to przedział między 18,5 a 24,99. BMI powyżej 25 wskazuje na nadwagę (klasyfikacja rozszerzona – wartości między 30,0 a 34,99 to I stopień otyłości, między 35,0 a 39,99 to II stopień otyłości zwany również otyłością kliniczną, a wartości powyżej 40,0 to III stopień otyłości zwany otyłością skrajną).
Jednak BMI ma pewne ograniczenia. Przede wszystkim można go stosować jedynie u osób dorosłych. Inny problem polega na tym, że nie uwzględnia on różnic indywidualnych. Przykładowo, osoba o bardzo rozwiniętej tkance mięśniowej i bardzo małej ilości tkanki tłuszczowej może mieć wysokie BMI, gdyż mięśnie ważą więcej niż tłuszcz.
WHtR
WHtR to skrót od „waist-to-height ratio” czyli stosunek wzrostu do obwodu talii. Pomiar talii jest dość miarodajnym wskaźnikiem ryzyka chorób związanych z otyłością. Zwiększony obwód talii wskazuje na odkładanie się tłuszczu trzewnego, który jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia; występuje tu korelacja z otyłością brzuszną.
Schneider i in. w badaniu z 2010 r. wykazali, że WHtR w porównaniu do BMI jest lepszym wyznacznikiem zawału serca, wylewu, a także ogólnie śmiertelności. WHtR jest zatem zalecane jako uzupełnienie BMI, zwłaszcza jeśli badania są przeprowadzane u osób wysportowanych i umięśnionych, dla których BMI może nie być miarodajne.
WHtR bywa czasem mylone z WHR. Mimo bardzo podobnych skrótów literowych, są to jednak zupełnie różne wskaźniki. WHR omawiamy poniżej.
WHR
WHR oznacza „waist-to-hip ratio”, czyli stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Wskazuje on na typ sylwetki (jabłko bądź gruszka) oraz typ otyłości (brzuszna lub pośladkowo-udowa). Otyłość brzuszna i powiązana z nią sylwetka w kształcie jabłka kojarzona jest z większym ryzykiem poważnych problemów zdrowotnych niż typ gruszki z otyłością pośladkowo-udową.
WHR okazał się bardziej przydatny do oceny śmiertelności osób starszych (powyżej 75 lat) niż BMI i sam obwód talii. Lepiej też sprawdza się do przewidywania ryzyka chorób serca i układu krążenia.
BIA
Skrót BIA można rozszyfrować jako „bioelectrical impedance analysis” (analiza bioimpedancji elektrycznej). Metoda ta wykorzystuje zjawisko oporu elektrycznego tkanek organizmu. Dzięki niemu można w szybki i nieinwazyjny sposób określić skład ciała, w tym zawartość wody i tkanki tłuszczowej. Jednak w przypadku popularnych urządzeń stosowanych do tego celu (np. niezbyt specjalistycznych wag) należy się liczyć ze znacznym marginesem błędu. Na zmiany wyników mogą też wpływać różne okoliczności zachodzące tuż przed pomiarem lub w jego trakcie, np. odwodnienie, spożycie posiłku czy ćwiczenia fizyczne.
