Jak zostać dawcą szpiku?

Szpik stanowi główny narząd krwiotwórczy, w którym najważniejsze są tzw. komórki macierzyste krwiotworzenia. Najwyższy poziom aktywnego szpiku czerwonego występuje u osób młodych, prowadzących aktywny tryb życia. Regulacja działalności szpiku, czyli tworzenia krwi jest bardzo skomplikowana, a także wrażliwa na wiele czynników. Stąd dosyć często zachorowania związane z dysfunkcjami układu krwiotwórczego. Najgroźniejszymi tego rodzaju chorobami są białaczki i niedokrwistości. Wówczas jedynym ratunkiem dla chorego najczęściej jest przeszczep zdrowego szpiku. Jak zgłosić się do bazy, a także kto i na jakich warunkach może zostać potencjalnym dawcą szpiku – o tym poniżej.

fot. dolgachov/bigstockphoto.com

Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia białaczki jest przeszczep szpiku. Polega on na wcześniejszym, całkowitym zniszczeniu nieprawidłowo działającego szpiku chorego, przetoczeniu dożylnie komórek dawcy, które następnie zasiedlają miejsca po zniszczonym szpiku biorcy, namnażając oraz tworząc nową krew.

Aby przeszczep szpiku u chorej na białaczkę osoby był udany, musi istnieć zgodność dawcy oraz biorcy w zakresie antygenów zgodności tkankowej (HLA). Tylko 30% pacjentów ma to szczęście, że dawcą szpiku może być ktoś z rodziny, najczęściej rodzeństwo. W pozostałych przypadkach trzeba szukać dawcy wśród osób niespokrewnionych – zarejestrowanych w bazie dawców szpiku.

Kto i jak może zostać dawcą szpiku?

Potencjalny dawca szpiku musi spełniać szereg kryteriów, podobnych do tych, które obowiązują krwiodawców, w tym m.in.:

• wiek 18-50 lat,
• brak historii chorób nowotworowych, hematologicznych, immunologicznych, neurologicznych, cukrzycy, padaczki, żółtaczki typu B i C, łuszczycy, kiły, choroby Creutzfeldta-Jacoba, postępującej demencji, mukowiscydozy, aktywnej astmy i gruźlicy, przebytego zawału serca, leczonej farmakologicznie depresji, hemofilii,
• brak chorób przewlekłych lub nawracających,
• brak otrzymania ksenoprzeszczepu (odzwierzęcego), przeszczepu rogówki, twardówki bądź opony twardej,
• brak przyjmowania w przeszłości leków dożylnie lub domięśniowo, których nie przepisał lekarz oraz środków immunosupresyjnych,
• brak nadciśnienia krwi, choroby wrzodowej, chorób zapalnych

Musi on również odbyć okres półrocznej karencji, jeśli był narażony na zachorowanie na żółtaczkę, poddał się akupunkturze lub badaniu endoskopowemu, miał przetaczane składniki krwi, zrobił sobie tatuaż, przeszedł zabieg chirurgiczny. Kobiety, które urodziły muszą również poczekać 6 m-cy od porodu i 3 miesiące od odstawienia malucha od piersi.

Zgłaszając się do najbliższego Regionalnego Punktu Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, należy mieć ze sobą dokument ze zdjęciem (np. dowód, paszport), a wcześniej w domu wypić przynajmniej szklankę płynu i zjeść śniadanie. Następnie trzeba wypełnić kwestionariusz i deklarację woli, a potem pójść na badanie lekarskie w celu pobrania próbek krwi (antygeny zgodności tkankowej). Potem potencjalnych dawców szpiku rejestruje się w bazie danych na nawet kilkadziesiąt lat.